Najlepsza Stal na Noże - Wybór i Właściwości

2023-09-27

Jaka jest najlepsza stal na noże? Na to pytanie w zasadzie ciężko jest jednoznacznie odpowiedzieć, gdyż kluczowe będzie to do czego miałaby być używana. Należy więc zastanowić się w jakim celu nóż, który zamierzamy kupić, będzie użytkowany. Innego wyboru stali, a więc noża dokona myśliwy, innego szef kuchni a jeszcze innego miłośnik bushcraftu. Jak więc wiadomo, stal z której nóż został wykonany stanowi kluczowy element definiujący nie tylko przeznaczenie noża ale również jego trwałość, funkcjonalność i ostrość. Warto pamiętać, że noże towarzyszą człowiekowi od tysięcy lat, są narzędziami eksploatacyjnymi, niezbędnym podczas wykonywania codziennych prac w kuchni, warsztacie, wędkarstwie, podczas służby lub w trakcie wycieczki.

Spis treści:

Jaka jest najlepsza stal na noże?
Jakie znaczenie ma stal w produkcji noży

Cechy Charakterystyczne Stali Nierdzewnych
Cechy Charakterystyczne Stali Węglowych
Cechy Charakterystyczne Stali Narzędziowej

Popularne Rodzaje Stali Nożowej
Zalety i Wady Różnych Rodzajów Stali

Stal 420
Stal 440
Stal AUS-8/AUS-10
Stal VG-10
Stal N690
Stal 1095
Stal 1084
Stal 5160
Stal O1
Stal H1
Stal 50HS
Stal D2
Stal A2
Stal S7
Stal M2
Stal 9260
Stal CarbonV
Stal 14C28N
Stal 8Cr13MoV
Stal ATS-34
Stal ATS-55
Stal 154CM
Stal S30V
Stal S60V/CPM-440V
Stal S90V/CPM-420V
Stal 52100
Stal INFI
Stal ZDP-189
Stal Sandvik 12C27
Stal Damasceńska

Wybór Odpowiedniej Stali do Zastosowania
Zalecenia dotyczące wyboru odpowiedniej stali w zależności od potrzeb użytkownika.
Kategorie noży na SpecShop.pl

Jaka jest najlepsza stal na noże?

Po przeczytaniu tego poradnika, z pewnością każdy z Was znajdzie odpowiedź na pytanie “jaka jest najlepsza stal na noże DLA MNIE”. Bo to właśnie zastosowanie, w dużej mierze, określi jakiego wyboru noża i stali powinniśmy dokonać. Warto również pamiętać, że ten artykuł należy traktować jako kompendium wiedzy na temat stali do noży zebraną w pigułkę. Po więcej wysoce precyzyjnych danych musimy jednak odesłać Was do ekspertów z dziedziny metalurgii, gdyż zwyczajnie scalenie wszystkich istotnych cech i właściwości dotyczących stali byłoby zwyczajnie niemożliwe. Głównie ze względu na bardzo szeroką i specjalistyczną wiedzę dotyczącą stali lub procesu jej wytwarzania.

Jakie znaczenie ma stal w produkcji noży

Znaczenie stali w produkcji noży, jak już wspomnieliśmy to kluczowa sprawa. Jednakże należy pamiętać, że zastosowanie nawet najlepszej gatunkowo stali na rynku, bez odpowiedniego procesu jej hartowania to kiepski pomysł, a efekty takiego zabiegu mogą wpłynąć negatywnie na trwałość i ostrość noża oraz jego podatność na uszkodzenia. Prócz samej stali, oraz jej stopnia hartowania ważnym elementem noża jest profil i grubość głowni, zastosowany szlif czy rodzaj klingi.

Cechy Charakterystyczne Stali Nierdzewnych

Stal nierdzewna cechuje się odporność na korozję i rdzewienie, którą zawdzięcza zastosowania chromu w składzie chemicznym. Pozwala to na bezproblemowe użytkowanie noży w mokrym i wilgotnym środowisku. Minusem ostrzy wykonanych ze stali nierdzewnej jest mniejsza ostrość oraz większa podatność na uszkodzenia niż np. stal węglowa.

Cechy Charakterystyczne Stali Węglowych

Bez wątpienia jest to najstarszy rodzaj stali wykorzystywany w produkcji ostrzy a jej skład chemiczny to węgiel i żelazo. Zaletą tego rodzaju ostrza jest łatwość szlifowania co przekłada się na ostrość i trwałość. Stal węglowa ma wysoką twardość i odporność na uszkodzenia. Ponadto łatwo się ją hartuje. Niestety minusem wyboru tego typu materiału jest podatność na korozję, której można uniknąć podczas częstego pielęgnowania głowni.

Cechy Charakterystyczne Stali Narzędziowej

Popularnym rodzajem stali wykorzystywanej w produkcji noży jest stal narzędziowa (sprężynowa). Jest to dość specjalistyczny typ stali zaprojektowany do używania w przeróżnych narzędziach, w tym nożach. Stal narzędziowa charakteryzuje się wysoką wytrzymałością i dużą trwałością. Jest także odporna na ścieranie i uszkodzenia. Głównym jej przeznaczeniem jest cięcie twardych materiałów.

Popularne Rodzaje Stali Nożowej

Wśród popularnych rodzajów stali nożowej możemy wyróżnić różne jej typy. Najpopularniejsze rodzaje stali to: 420, 440, AUS-8, AUS-10, VG-10, S30V, 14C28N, 01, N690, 1095, 1084, A2, D2, M2, S7, 5160, 51CrV4, INFI, 50HS, 8Cr13MoV, 5160, ATS-34, ATS-55, 0170-6C, 154CM, CarbonV, S60V, ZDP-189, 52100, S90V. Warto wspomnieć oczywiście, że są to jedynie niektóre spośród ogromu gatunków stali używanej do produkcji ostrzy.

Zalety i Wady Różnych Rodzajów Stali

Stal 420

Stal nierdzewna, która jest często używana do produkcji różnych noży w tym kuchennych. Głównie za sprawą łatwego procesu produkcji a więc i niskiej ceny. Jest odporna na korozję ale też stosunkowo miękka co przekłada się na to, że należy ją często podostrzać.

Stal 440

To również rodzaj stali nierdzewnej, występujący w nożach stosunkowo często w dodatku w różnych podtypach, tj. 440A, 440B i 440C. Warto zauważyć, że kolejno charakteryzują się one różną twardością, od najniższej twardości do najwyższej. Należy również pamiętać, że im niższa twardość tym łatwiejsza obróbka takiej stali, i odwrotnie. Stal 440 jest odporna na korozję za sprawą domieszki węgla dodanego w procesie technologicznym. Jest też dobra jakościowo i trwała. Spotykana w nożach kuchennych, survivalowych i taktycznych.

Stal AUS-8/AUS-10

Uniwersalna stal nierdzewna, łącząca odporność na korozję i odpowiednią trwałość. Stal o średniej twardości idealnie sprawdzi się do różnego zastosowania. Używana do produkcji noży taktycznych, survivalowych, nożach EDC i kuchennych.

Stal VG-10

Ten rodzaj stali nierdzewnej jest często używany w nożach kuchennych i sztućcach. Stal VG-10 jest wzbogacona chromem, vanadem i molibdenem. Jest więc trwała, odporna na tępienie i zapewnia bardzo dobry poziom ostrości. Jest również odporna na korozję i stosunkowo łatwa w ostrzeniu.

Stal N690

Wysoko kobaltowa stal nierdzewna o parametrach zbliżonych do stali 440 i VG10.

Stal 1095

Narzędziowa/sprężynowa stal z dodatkiem węgla, używana w narzędziach precyzyjnych takich jak wiertła czy piły do drewna ale i nożach taktycznych, wojskowych i survivalowych. Odporna na ścieranie, wytrzymała i bardzo odporna na pęknięcia. Minusem tego gatunku stali jest niestety wysoka podatność na korozję. Ostrze można zabezpieczyć nałożeniem na nie odpowiedniej powłoki ochronnej lub częstą konserwacją.

Stal 1084

Jest podobnym typem stali jak 1095 jednakże w procesie produkcyjny prócz wspomnianego węgla dodany jest także chrom. Jego zadaniem jest zabezpieczenie stali przed korozją. Charakteryzuje się również podobnymi właściwościami jak ta typu 1095. Używana do produkcji noży kaletniczych, taktycznych i survivalowych.

Stal 5160

Odpowiednia stal przeznaczona do ciężkiej pracy. Odporna na korozję, ostra, elastyczna i wytrzymała. Charakteryzuje się odpornością na wyginanie i zginanie.

Stal O1

Wytrzymała i łatwa do hartowania stal węglowa. Często używana w produkcji różnorakich noży. W jej skład wchodzą takie pierwiastki jak m.in. krzem, chrom, mangan czy wolfram. Niestety, należy do gatunków stali szczególnie podatnych na rdzewienie, więc należy ją często suszyć i olejować.

Stal H1

To dość specjalistyczny rodzaj stali węglowej, w której do produkcji użyto rzadko występujących w metalurgii pierwiastków takich jak krzem i azot. Zaliczana do gatunków stali wysokochromowej i za sprawą swoich właściwości przeznaczona jest do użytkowania w mokrym środowisku. Używana do noży nurkowych, ratowniczych oraz tych przeznaczonych dla rybaków.

Stal 50HS

Stal sprężynowa stosowana w produkcji noży średniej klasy, głównie survivalowych i wojskowych. Odporna na wykruszenia i pęknięcia oraz łatwa w obróbce. Niestety podatna na korozję.

Stal D2

Bardzo dobry rodzaj stali narzędziowej stosowany do produkcji noży EDC, taktycznych, myśliwskich, survivalowych i przemysłowych. Wzbogacona molibdenem i chromem ułatwia stopień jej hartowania. Odporna na zużycie, wytrzymała i twarda. Minusem tego rodzaju stali jest podatność na rdzewienie i przebarwienia.

Stal A2

Rodzaj stali narzędziowej, która odznacza się optymalną twardością, wytrzymałością, łatwością hartowania i odpornością na korozję i zużycie. Dzięki wyższej zawartości molibdenu jest łatwiejsza w obróbce względem stali D2 i mniej od niej odporna. Używana w nożach outdoorowych, taktycznych i przemysłowych.

Stal S7

To wytrzymała i odporna na uderzenia stal narzędziowa szeroko używana w produkcji noży. Występuje w nożach przemysłowych, taktycznych, myśliwskich i survivalowych. Dzięki zawartości węgla, molibdenu i chromu jest łatwa w hartowania i odporna na korozję. Co ciekawe, stal tego typu jest również odporna na skrajnie wysokie temperatury.

Stal M2

Bardzo dobra stal narzędziowa. W jej składzie znajdziemy wolfram, chrom, molibden czy tungsten, które czynią z niej stal odporną na rdzewienie i zużycie. M2 jest wysoce wytrzymałą stalą odporną na bardzo wysokie temperatury. Zastosowana głównie w nożach taktycznych, wojskowych, myśliwskich i survivalowych.

Stal 9260

Twarda i wytrzymała stal sprężynowa z dodatkiem molibdenu. Elastyczna, łatwa w hartowania i odporna na rdzę. Bardzo dobra stal wykorzystywana w produkcji noży z wyższej półki: kaletniczych, survivalowych i bojowych.

Stal CarbonV

Wysokowęglowa stal narzędziowa używana w produkcji noży taktycznych i terenowych. Wymaga stosowania powłok antykorozyjnych, gdyż jest podatna na rdzę. Odwdzięczy się jednak wytrzymałością i odpornością na uszkodzenia.

Stal 14C28N

Parametry tej stali lekko zbliżone są do gatunku H1. Licznie spotykana w różnych rodzajach noży. W kategorii cena/jakość to na pewno bardzo dobry wybór.

Stal 8Cr13MoV

Odpowiednik stali AUS-8 z bliźniaczymi właściwościami.

Stal ATS-34

Stanowi istotną modyfikację stali 440C. Pierwotnie opracowana dla przemysłu lotniczego. Dzięki lekko zmienionemu składowi: obniżonej zawartości chromu i zwiększonej molibdenu, stal ta charakteryzuje się lepszym trzymaniem ostrości oraz mniejszą podatnością na ścieranie. Jest także bardziej odporna na korozję.

Stal ATS-55

Stal nierdzewna o podobnych właściwościach jak powyższa. Cechą odróżniająca jest jednak jeszcze wyższa odporność na rdzę, niestety kosztem obniżonych parametrów tnących.

Stal 154CM

Stal nierdzewna o właściwościach porównywalnych ze stalą ATS-34. Dzięki bardzo zaawansowanemu procesowi oczyszczania stali w produkcji, 154CM jest mniej podatna na rdzewienie i posiada lepszą odporność na wykruszanie i pękniecia niż ATS-34.

Stal S30V

Wysokiej jakości stal nierdzewna o doskonałych parametrach. Uznawana za jedną z lepszych stali stosowanych w produkcji noży. Jest odpowiednio twarda, trwała i odporna na odkształcenia i korozję. Trudna w naostrzeniu ale i ciężka w stępieniu. Spotykana w nożach taktycznych, myśliwskich, survivalowych i outdoorowych.

Stal S60V/CPM-440V

Zaliczana do grona nowoczesnych stali nierdzewnych, produkowana technologią Crucible Particle Metallurgy - CPM. S60V to stal proszkowa, czyli spiek, który w procesie technologicznym jest prasowany w wysokiej temperaturze pod ogromnym ciśnieniem. Efektem takiego procesu powstaje czysty i precyzyjny materiał tnący. Dzięki zastosowaniu węgla, chromu i wysokiej zawartości węglików wanadu ostrze wykonane z tego gatunku stali charakteryzuje się wysoką agresywnością podczas cięcia. Minusem tego typu stali jest jedynie wysoki stopień jej hartowania co przekłada się na jej zastosowanie jedynie w krótkich głowniach. Ponadto jest stosunkowo trudna w obróbce i podatna na pękania. Wykorzystywana w droższych nożach.

Stal S90V/CPM-420V

Łączy zalety stali S30V oraz S60V. Niestety w związku z trudnym procesem produkcyjnym oraz wysokim kosztem materiału, ten rodzaj stali stosowany jest przeważnie w drogich noża i tych robionych na zamówienie konkretnego klienta.

Stal 52100

To łożyskowa stal wykorzystywana przeważnie do narzędzi przeznaczonych do ciężkiej pracy. Odporna na wykruszanie i ścieranie. Najczęściej stosowana przy produkcji maczet i większych noży. Niestety, za sprawą wysokiej podatności na rdzę wymaga częstej konserwacji.

Stal INFI

Specjalistyczna średnio węglowa stal azotowa. Charakteryzuje się wręcz doskonałą odpornością na wykruszenia, pękania i korozję. Zawdzięcza to zmienionej strukturze, w której części węgla zostały zastąpione azotem. Stal tego typu wykorzystywana jest w bardzo drogich nożach na rynku.

Stal ZDP-189

Nierdzewna stal proszkowa stosowana w produkcji najwyższej klasy noży. Zawiera wręcz niespotykaną domieszkę węgla (3%) oraz chromu (20%) pozwalające zahartować ją aż do twardości 67HRC. Wytwarzana w hucie metodą CPM i podobnie jak stal S60V, za sprawą procesu pozyskiwania spieku, spotykana jedynie w krótkich nożach.

Stal Sandvik 12C27

Stal nierdzewna ze Szwecji, jest blisko spokrewniona z rodzajem 440A zarówno pod względem składu chemicznego, jak i właściwości mechanicznych. Jej wyjątkową cechą jest niska zawartość zanieczyszczeń oraz drobnoziarnista struktura, co stanowi jej główną zaletę. Materiał ten cieszy się popularnością wśród skandynawskich producentów noży.

Stal Damasceńska

Dla bardziej wymagających użytkowników, ceniących niepowtarzalny wygląd, wartą uwagi będzie również stal damasceńska. Powstaje ona w procesie łączenia ze sobą różnych gatunków stali poprzez rozgrzewanie jej warstw i przybijanie ze sobą. W dalszym procesie następuje formowanie w jeden kawałek dający unikatowy wzór o zmiennej teksturze i charakteryzujący się ogromną odpornością na uszkodzenia.

Wybór Odpowiedniej Stali do Zastosowania

Po przeczytania powyższej charakterystyki stali na noże, z pewnością Wasza wiedza uległa poprawie i jesteście już jeden krok bliżej od wyboru odpowiedniego narzędzia. Warto zauważyć, że od teraz jeśli zobaczycie, że Wasz nóż kuchenny wykonany został ze stali typu 420, z pewnością naostrzycie go częściej niż dotychczas. Jeśli nóż szefa kuchni wykonany z tego rodzaju stali, akurat uległ zniszczeniu… zastanowicie się czy na pewno po raz drugi wybierzecie stal 420 a nie inny jej gatunek. Pamiętając, że tekst, który czytacie stanowi pewnego rodzaju wskazówki, postaramy się więc podpowiedzieć Wam jakiego wyboru powinniście - oczywiście naszym zdaniem - dokonać. Jeśli, więc planujecie wyboru wspomnianego noża do kuchni, kierujcie swoją uwagę w stal AUS-10 lub 14C28N. Przy wyborze noża taktycznego, wojskowego lub survivalowego wybierzcie stal 440C, D2, 50HS lub, jeśli budżet nie stanowi problemu, skierujcie swoją uwagę na te wiodące gatunki stali, takie jak np.1095, CPM-154, S30V. Dla myśliwych polecamy stal 420, 440C, N695 lub podobną, a do codziennego zastosowania noża EDC sprawdzi się stal 8Cr13MoV, AUS-8, D2 lub ATS-34.

Zalecenia dotyczące wyboru odpowiedniej stali w zależności od potrzeb użytkownika.

Jak nietrudno zauważyć, wybór odpowiedniego noża, czy stali użytej do jego produkcji, nie jest łatwy. Po krótkiej charakterystyce najpopularniejszych i najczęściej występujących rodzajów stali na rynku, każdy sam powinien zastanowić się, w jakim celu będzie używał noża i z jakiego materiału powinno być wykonane jego ostrze. Warto zauważyć, że sam wybór dobrego - dla nas - noża, będzie miał, jak każde rozwiązanie swoje wady i zalety. Przykładowo, jeśli zdecydujemy się na wybór noża wykonanego ze stali O1, otrzymamy ostre i użyteczne narzędzie. Musimy się jednak wtedy liczyć z dość częstą jego konserwacją i procesem olejowania, który nie każdemu może odpowiadać, lub na który zwyczajnie nie będziemy mieli czasu lub ochoty. Warto również przy zakupie noża, skonsultować się ze fachowcami z naszego sklepu, którzy pomogą Wam wybrać odpowiedni nóż, ale i polecą akcesoria do jego pielęgnacji. Pamiętajmy, że aby nóź był funkcjonalny należy o niego dbać i często ostrzyć przy użyciu ostrzałek do noży.